Phanh Đĩa Và Phanh Tang Trống – Ưu Nhược Điểm Và Nên Chọn Loại Nào?

Hệ thống phanh là một trong những bộ phận quan trọng nhất của xe ô tô, đảm bảo an toàn cho người lái và hành khách. Tại Việt Nam, hai loại phanh phổ biến là phanh đĩa và phanh tang trống, được sử dụng trên các dòng xe từ phổ thông (Toyota Vios, Hyundai Accent) đến xe tải, SUV. Mỗi loại phanh có ưu, nhược điểm riêng, phù hợp với các nhu cầu và điều kiện sử dụng khác nhau.

1. Phanh Đĩa Là Gì?

Phanh đĩa sử dụng đĩa phanh (rotor) quay cùng bánh xe, kết hợp với má phanh (brake pads) được kẹp bởi kẹp phanh (caliper) để tạo ma sát, làm chậm hoặc dừng xe.

Cấu tạo:

Đĩa phanh: Thường làm bằng thép hoặc hợp kim, có lỗ thoát nhiệt (đĩa thông hơi) trên xe hiện đại.

Má phanh: Vật liệu ma sát (gốm, composite) ép vào đĩa.

Kẹp phanh: G包含 piston, ép má phanh vào đĩa khi đạp phanh.

Vị trí sử dụng: Thường ở bánh trước (đôi khi cả 4 bánh) trên xe phổ thông (Honda City, Mazda3) và xe sang (Mercedes-Benz, BMW).

2. Phanh Tang Trống Là Gì?

Phanh tang trống sử dụng trống phanh (drum) quay cùng bánh xe, bên trong chứa guốc phanh (brake shoes) mở rộng ra để ma sát với trống, làm chậm xe.

Cấu tạo:

Trống phanh: Hình trụ, làm bằng thép hoặc nhôm, bao quanh guốc phanh.

Guốc phanh: Vật liệu ma sát, ép vào mặt trong của trống khi phanh.

Xy-lanh thủy lực: Đẩy guốc phanh ra khi đạp phanh.

Vị trí sử dụng: Thường ở bánh sau của xe phổ thông giá rẻ (Kia Soluto, Mitsubishi Attrage) hoặc xe tải, xe buýt.

3. Ưu Nhược Điểm Của Phanh Đĩa

3.1. Ưu Điểm

Hiệu suất phanh cao:

Lực phanh mạnh, phản hồi nhanh, phù hợp tốc độ cao (>80 km/h) hoặc đường trường.

Quãng đường phanh ngắn hơn ~10-20% so với phanh tang trống (ví dụ: Honda City phanh đĩa trước dừng nhanh hơn Attrage phanh tang trống sau).

Tản nhiệt tốt:

Đĩa phanh tiếp xúc không khí, thoát nhiệt nhanh, giảm nguy cơ quá nhiệt khi phanh liên tục (xuống dốc, cao tốc).

Phù hợp đường đô thị Việt Nam (Hà Nội, TP.HCM) với giao thông dừng/đi liên tục.

Dễ bảo trì:

Kiểm tra và thay má phanh đơn giản, chi phí thay ~500,000-1 triệu VNĐ/bộ (2 bánh trước).

Dễ phát hiện mòn má phanh qua tiếng rít hoặc kiểm tra trực quan.

An toàn trên đường ướt:

Má phanh ép nước ra khỏi đĩa, duy trì lực phanh tốt trong mưa, giảm trượt nước.

Thẩm mỹ:

Đĩa phanh lộ ra ngoài, tăng vẻ hiện đại, phù hợp xe sedan, SUV (Toyota Corolla Cross, Mazda CX-5).
 

3.2. Nhược Điểm

Chi phí cao:

Giá lắp đặt và thay thế đắt hơn ~30-50% so với phanh tang trống (đĩa phanh ~1-2 triệu VNĐ/chiếc, má phanh ~500,000 VNĐ/bộ).

Phí bảo dưỡng định kỳ cao hơn (~800,000 VNĐ/lần so với ~500,000 VNĐ cho tang trống).

Dễ mòn má phanh:

Má phanh mòn nhanh hơn guốc phanh (~20,000-30,000 km so với 40,000-50,000 km), đặc biệt khi chạy phố đông.

Nhạy với bụi bẩn:

Đĩa phanh hở, dễ bám bụi bẩn hoặc sỏi, gây tiếng rít hoặc giảm hiệu suất nếu không vệ sinh định kỳ.

Không tối ưu cho tải nặng:

Xe tải, xe buýt chở nặng cần lực phanh lớn, phanh đĩa dễ quá tải so với tang trống.

4. Ưu Nhược Điểm Của Phanh Tang Trống

4.1. Ưu Điểm

Chi phí thấp:

Giá lắp đặt và bảo dưỡng rẻ hơn ~30-50% so với phanh đĩa (guốc phanh ~300,000-500,000 VNĐ/bộ, trống phanh ~800,000 VNĐ/chiếc).

Phù hợp xe giá rẻ (Kia Soluto, Mitsubishi Attrage) hoặc xe dịch vụ (Grab, Be).

Độ bền cao:

Guốc phanh mòn chậm (~40,000-50,000 km), phù hợp xe chạy tỉnh lộ hoặc tải nặng.

Trống phanh kín, ít bám bụi, ít cần vệ sinh.

Hiệu quả cho tải nặng:

Lực phanh lớn, phù hợp xe tải, xe buýt, hoặc bánh sau của xe phổ thông khi chở đủ tải (4-5 người, hành lý).

Bảo trì ít:

Ít cần thay thế linh kiện, chi phí bảo dưỡng thấp (~500,000 VNĐ/lần).
 

4.2. Nhược Điểm

Hiệu suất phanh thấp:

Phản hồi chậm hơn phanh đĩa, quãng đường phanh dài hơn ~10-20%, đặc biệt ở tốc độ cao.

Không phù hợp xe chạy nhanh hoặc cần phanh gấp trong phố đông.

Tản nhiệt kém:

Trống phanh kín, nhiệt tích tụ khi phanh liên tục (xuống dốc, giao thông kẹt xe), dễ gây mất phanh (brake fade).

Kém hiệu quả trên đường ướt:

Nước lọt vào trống phanh, giảm lực phanh, tăng nguy cơ trượt trên đường mưa.

Khó bảo trì:

Kiểm tra và thay guốc phanh phức tạp, cần tháo trống, tốn thời gian hơn (~1-2 giờ so với 30 phút cho phanh đĩa).

Thẩm mỹ thấp:

Trống phanh cồng kềnh, kém hiện đại, thường dùng ở bánh sau xe giá rẻ.

5. So Sánh Phanh Đĩa Và Phanh Tang Trống

Tiêu chí	Phanh Đĩa	Phanh Tang Trống
Hiệu suất phanh	Cao, phản hồi nhanh, quãng đường ngắn	Thấp, phản hồi chậm, quãng đường dài
Tản nhiệt	Tốt, phù hợp phanh liên tục	Kém, dễ quá nhiệt
Đường ướt	An toàn, bám tốt	Kém, dễ trượt
Độ bền	Má phanh mòn nhanh (~20,000-30,000 km)	Guốc phanh bền (~40,000-50,000 km)
Chi phí	Cao (~800,000 VNĐ/lần bảo dưỡng)	Thấp (~500,000 VNĐ/lần bảo dưỡng)
Bảo trì	Dễ, kiểm tra nhanh	Khó, cần tháo trống
Phù hợp xe	Sedan, SUV, xe sang, xe thể thao	Xe giá rẻ, xe tải, bánh sau xe phổ thông
Thẩm mỹ	Hiện đại, lộ đĩa phanh	Kém, cồng kềnh, kín

 

6. Nên Chọn Phanh Đĩa Hay Phanh Tang Trống?

Lựa chọn phanh phụ thuộc vào loại xe, nhu cầu sử dụng, điều kiện đường xá, và ngân sách. Dưới đây là khuyến nghị cụ thể:

6.1. Chọn Phanh Đĩa Nếu:

Loại xe:

Sedan phổ thông (Toyota Vios, Honda City, Hyundai Accent): Phanh đĩa trước, kết hợp tang trống sau (tiêu chuẩn).

SUV cỡ nhỏ (Toyota Corolla Cross, Kia Seltos): Phanh đĩa cả 4 bánh, tăng an toàn.

Xe sang, xe thể thao (Mazda3, BMW 3 Series): Phanh đĩa hiệu năng cao.

Nhu cầu:

Chạy đô thị (Hà Nội, TP.HCM): Cần phanh nhạy, an toàn trong giao thông đông.

Đường ướt, mùa mưa: Phanh đĩa bám tốt, giảm trượt.

Tốc độ cao, đường trường: Phanh đĩa phản hồi nhanh, tản nhiệt tốt.

Ngân sách: Chấp nhận chi phí bảo dưỡng cao (~800,000 VNĐ/lần, thay má phanh ~600,000 VNĐ/bộ).
 

6.2. Chọn Phanh Tang Trống Nếu:

Loại xe:

Xe giá rẻ (Kia Soluto, Mitsubishi Attrage): Phanh tang trống bánh sau, tiết kiệm chi phí.

Xe tải, xe buýt: Phanh tang trống chịu tải nặng, bền.

Xe dịch vụ (Grab, Be): Phanh tang trống bánh sau, ít bảo dưỡng.

Nhu cầu:

Chạy tỉnh lộ, tải nặng: Phanh tang trống bền, lực phanh đủ cho bánh sau.

Ngân sách thấp: Ưu tiên chi phí bảo dưỡng rẻ (~500,000 VNĐ/lần).

Ít đi đường ướt: Phanh tang trống phù hợp đường khô, ít ngập.

Ngân sách: Muốn tiết kiệm chi phí mua xe và bảo dưỡng (~300,000-500,000 VNĐ/bộ guốc phanh).
​​​​​​​

6.3. Kết Hợp Phanh Đĩa Và Tang Trống

Phổ biến nhất: Hầu hết xe phổ thông tại Việt Nam (Vios, City, Accent) dùng phanh đĩa trước, tang trống sau:

Lý do: Bánh trước chịu 60-70% lực phanh, cần phanh đĩa nhạy. Bánh sau chịu lực ít hơn, phanh tang trống đủ mạnh và tiết kiệm chi phí.

Ưu điểm: Cân bằng giữa hiệu suất, an toàn, và chi phí.

Nhược điểm: Phanh bánh sau kém nhạy trên đường ướt, cần đạp phanh mạnh hơn.

 

6.4. Xu Hướng 2025

Phanh đĩa 4 bánh: Ngày càng phổ biến trên xe phổ thông cao cấp (Honda City RS, Mazda3) và SUV (Corolla Cross), tăng an toàn và thẩm mỹ.

Phanh tang trống: Vẫn được dùng ở bánh sau xe giá rẻ (Soluto, Attrage) hoặc xe tải nhờ chi phí thấp.

Công nghệ mới: Phanh đĩa thông hơi, phanh gốm (xe sang), và phanh tái sinh (xe hybrid) đang phát triển, nhưng chưa phổ biến ở xe phổ thông.

7. Mẹo Bảo Dưỡng Hệ Thống Phanh

Để tối ưu hiệu suất và tuổi thọ phanh đĩa/tang trống, áp dụng các mẹo sau:

1. Kiểm tra định kỳ:

   • Phanh đĩa: Kiểm tra má phanh mỗi 10,000 km, thay sau 20,000-30,000 km (~600,000 VNĐ/bộ).

   • Phanh tang trống: Kiểm tra guốc phanh mỗi 20,000 km, thay sau 40,000-50,000 km (~400,000 VNĐ/bộ).

2. Vệ sinh phanh:

   • Phanh đĩa: Rửa sạch bụi bẩn, sỏi trên đĩa mỗi 6 tháng (~50,000 VNĐ/lần).

   • Phanh tang trống: Tháo trống, vệ sinh bụi mỗi 20,000 km (~100,000 VNĐ/lần).

3. Kiểm tra dầu phanh:

   • Thay dầu phanh mỗi 2 năm hoặc 40,000 km (~200,000-300,000 VNĐ), đảm bảo lực phanh ổn định.

4. Lái xe an toàn:

   • Tránh phanh gấp, giữ khoảng cách an toàn, giảm nhiệt độ phanh, đặc biệt trên cao tốc hoặc xuống dốc.

8. Đánh Giá Tổng Quan

Phanh đĩa: Tốt nhất cho xe phổ thông (sedan, SUV), xe sang, hoặc chạy đô thị, đường ướt, tốc độ cao nhờ hiệu suất phanh cao, tản nhiệt tốt, và an toàn.

Phanh tang trống: Phù hợp xe giá rẻ, xe tải, hoặc bánh sau xe phổ thông, ưu tiên chi phí thấp, độ bền cao, và tải nặng.

Kết hợp phổ biến: Phanh đĩa trước/tang trống sau là lựa chọn cân bằng, chiếm ~80% xe phổ thông tại Việt Nam (Vios, City, Accent).

Xu hướng 2025: Phanh đĩa 4 bánh ngày càng phổ biến trên xe phổ thông cao cấp và SUV, trong khi phanh tang trống vẫn được dùng ở xe giá rẻ.

Thách thức:

Chi phí bảo dưỡng phanh đĩa cao, ảnh hưởng tài xế dịch vụ.

Phanh tang trống kém an toàn trên đường ướt, cần cải tiến.

Đường xá Việt Nam (ổ gà, ngập nước) đòi hỏi bảo dưỡng phanh thường xuyên.

Tương lai: Phanh đĩa thông hơi và phanh tái sinh (hybrid) sẽ thống lĩnh, nhưng phanh tang trống vẫn tồn tại ở phân khúc giá rẻ.

Tham khảo các loại phanh có tại Xe5s.vn: https://xe5s.vn/mua-ban-phu-tung/

Kết Luận

Phanh đĩa vượt trội về hiệu suất, an toàn, và thẩm mỹ, phù hợp xe phổ thông (Vios, City, Accent), SUV, và xe sang, đặc biệt trong đô thị hoặc đường ướt. Phanh tang trống tiết kiệm chi phí, bền bỉ, lý tưởng cho xe giá rẻ (Soluto, Attrage), xe tải, hoặc bánh sau xe phổ thông. Hầu hết xe tại Việt Nam kết hợp phanh đĩa trước/tang trống sau, cân bằng hiệu suất và chi phí. Hãy chọn phanh dựa trên loại xe, nhu cầu (đô thị/tỉnh lộ), và ngân sách, đồng thời bảo dưỡng định kỳ tại các tiệm uy tín để đảm bảo an toàn.

Bạn thích phanh đĩa hay tang trống? Chia sẻ ý kiến ở phần bình luận!