Tổng hợp những lý do khiến phanh xe nhanh hỏng tài xế cần tránh

Hệ thống phanh là một trong những bộ phận quan trọng bậc nhất của ô tô, đảm bảo an toàn cho cả người lái, hành khách và những người tham gia giao thông khác. Tuy nhiên, nhiều tài xế vẫn vô tình duy trì những thói quen hoặc sử dụng sai cách, khiến phanh xuống cấp nhanh chóng, giảm hiệu quả và tiềm ẩn nguy cơ tai nạn.

Dưới đây là 5 lý do phổ biến nhất khiến phanh ô tô nhanh hỏng cùng giải pháp giúp bạn bảo vệ “người gác cổng” của sự an toàn này.
 

1. Phanh gấp thường xuyên và không cần thiết

Nguyên nhân

Phanh gấp là tình huống tài xế đạp mạnh bàn đạp phanh trong thời gian ngắn để dừng xe đột ngột. Nếu diễn ra thường xuyên mà không phải trong các tình huống khẩn cấp, điều này sẽ khiến má phanh, đĩa phanh và các chi tiết cơ khí chịu tải trọng lớn, ma sát và nhiệt sinh ra đột biến.

Ở nhiệt độ quá cao (có thể vượt 400–500°C), bề mặt má phanh dễ bị cháy xém, giảm độ bám. Đĩa phanh cũng có nguy cơ bị cong vênh, xuất hiện các vết nứt nhỏ do sốc nhiệt. Ngoài ra, dầu phanh có thể bị sôi, gây mất áp suất và khiến bàn đạp phanh mềm, khó kiểm soát.
 

Tác hại

• Giảm tuổi thọ má phanh chỉ còn 1/2 so với bình thường.

• Dễ gây trượt bánh, mất kiểm soát, đặc biệt trên đường trơn.

• Có thể làm hỏng bơm ABS hoặc cảm biến tốc độ bánh xe do hoạt động quá tải.

Cách khắc phục

• Giữ khoảng cách an toàn với xe phía trước để giảm nhu cầu phanh gấp.

• Quan sát xa và dự đoán tình huống để phanh sớm và nhẹ nhàng.

• Tận dụng phanh động cơ (engine braking) khi xuống dốc hoặc giảm tốc.

2. Chở quá tải hoặc vượt tải trọng khuyến cáo

Nguyên nhân

Khi xe chở quá tải, lực quán tính tăng lên, đồng nghĩa hệ thống phanh phải làm việc nặng hơn nhiều để dừng xe. Điều này không chỉ làm má phanh mòn nhanh mà còn khiến đĩa phanh, cùm phanh và dầu phanh phải chịu áp lực nhiệt và cơ học lớn hơn.

Đặc biệt, khi phanh từ tốc độ cao, xe quá tải có quãng đường phanh dài hơn, dễ dẫn tới tình huống không kịp dừng trước chướng ngại vật. Ngoài ra, nhiệt sinh ra nhiều hơn sẽ làm dầu phanh nhanh mất tính chất, giảm khả năng truyền lực.

Tác hại

• Tuổi thọ má phanh giảm 30–50%.

• Đĩa phanh dễ bị “rung” hoặc “kêu” do biến dạng.

• Tăng nguy cơ mất phanh khi xuống dốc dài.

Cách khắc phục

• Tuân thủ đúng tải trọng khuyến cáo của nhà sản xuất (ghi trên tem thông số hoặc sách hướng dẫn).

• Nếu thường xuyên chở nặng, nên nâng cấp hệ thống phanh (má phanh chịu nhiệt cao, đĩa phanh lớn hơn).

• Khi chở hàng nặng, chạy tốc độ thấp và phanh sớm hơn.
   

  

3. Không bảo dưỡng và thay dầu phanh định kỳ

Nguyên nhân

Dầu phanh (brake fluid) có nhiệm vụ truyền lực từ bàn đạp tới má phanh qua áp suất thủy lực. Theo thời gian, dầu phanh hút ẩm từ không khí (do tính chất hygroscopic) làm giảm điểm sôi. Khi điểm sôi thấp, chỉ cần phanh nhiều hoặc phanh từ tốc độ cao, dầu sẽ sôi tạo bọt khí, khiến lực phanh giảm mạnh.

Ngoài ra, dầu phanh cũ có thể chứa cặn bẩn, ăn mòn các chi tiết kim loại bên trong hệ thống, gây rò rỉ hoặc kẹt piston cùm phanh.

Tác hại

• Mất phanh tạm thời trong tình huống khẩn cấp.

• Gây mòn, rỉ sét bên trong đường ống phanh.

• Hỏng bơm ABS hoặc các van điều khiển.

Cách khắc phục

• Thay dầu phanh mỗi 2 năm hoặc 40.000 km (tùy điều kiện).

• Sử dụng loại dầu phanh đúng chuẩn DOT mà nhà sản xuất khuyến cáo.

• Khi bảo dưỡng, yêu cầu xả toàn bộ dầu cũ và vệ sinh hệ thống.

4. Sử dụng má phanh kém chất lượng hoặc không đúng loại

Nguyên nhân

Nhiều tài xế khi thay má phanh chọn loại giá rẻ, không rõ nguồn gốc, vật liệu không đạt chuẩn. Những má phanh này thường có thành phần tạp chất cao, khả năng chịu nhiệt kém và độ bám không ổn định. Kết quả là hiệu quả phanh giảm, má phanh mòn nhanh, thậm chí làm xước hoặc hỏng đĩa phanh.

Ngoài ra, mỗi loại xe được thiết kế cho một loại má phanh nhất định (organic, semi-metallic, ceramic…). Nếu dùng sai loại, hệ thống phanh có thể không hoạt động tối ưu.
 

Tác hại

• Quãng đường phanh dài hơn, nguy cơ tai nạn cao.

• Gây tiếng ồn, rung lắc khi phanh.

• Làm hỏng đĩa phanh, tốn kém chi phí thay thế.

Cách khắc phục

• Chỉ sử dụng má phanh chính hãng hoặc của thương hiệu uy tín.

• Thay má phanh theo cặp (trái – phải) để đảm bảo cân bằng.

• Kiểm tra định kỳ độ dày má phanh, thay khi còn dưới 3 mm.

5. Lái xe liên tục trên đường đèo dốc mà không dùng phanh động cơ

Nguyên nhân

Khi xuống dốc dài, nếu chỉ sử dụng phanh chân để kiểm soát tốc độ, hệ thống phanh sẽ phải hoạt động liên tục. Nhiệt độ tăng cao nhanh chóng dẫn đến hiện tượng “fading” – mất tác dụng phanh tạm thời do má phanh và đĩa phanh quá nóng.

Điều này đặc biệt nguy hiểm trên đường đèo núi, nơi chỉ cần mất phanh vài giây cũng có thể gây tai nạn nghiêm trọng.

Tác hại

• Gây cháy má phanh, biến dạng đĩa phanh.

• Dầu phanh sôi, giảm áp suất hệ thống.

• Mất hoàn toàn khả năng kiểm soát xe khi xuống dốc.

Cách khắc phục

• Sử dụng phanh động cơ (chuyển về số thấp đối với hộp số AT hoặc MT).

• Phanh theo phương pháp “nhấp nhả” thay vì giữ liên tục.

• Dừng nghỉ giữa chặng để hệ thống phanh nguội bớt.
   

  

Bảng tổng hợp chi phí sửa chữa khi hệ thống phanh hỏng

Kết luận

Hệ thống phanh không chỉ liên quan đến sự vận hành trơn tru của xe, mà quan trọng hơn là an toàn tính mạng của bạn và mọi người. Việc tránh 5 lý do khiến phanh nhanh hỏng nêu trên sẽ giúp bạn kéo dài tuổi thọ hệ thống, tiết kiệm chi phí bảo dưỡng và đảm bảo khả năng dừng xe hiệu quả trong mọi tình huống.

Hãy nhớ: phanh tốt là phanh ít phải sử dụng gấp – nghĩa là bạn lái xe an toàn, quan sát xa và dự đoán tình huống hợp lý.